Aantal VT-rechthebbenden stijgt op twintig jaar met de helft: van 13,2 naar 18,9 procent

Brussel, 5 april 2023 - Eén op vijf Belgen heeft recht op de verhoogde tegemoetkoming (VT). Dat is een stijging van 54% ten opzichte van 2002 (IMA-gegevens), van 13,2 procent in 2002 naar 18,9 procent in 2021. Vooral éénoudergezinnen, weduwen, invaliden en werklozen hebben vandaag meer kans dan andere groepen om recht te hebben op de verhoogde tegemoetkoming. Opvallend: de afgelopen jaren is vooral de groep jongeren bijna verdubbeld. Dat alles blijkt uit een onderzoek van CM Gezondheidsfonds naar het huidige profiel en de evolutie van VT-rechthebbenden.

Om de toegang tot gezondheidszorg te verbeteren, voorziet de Verplichte Ziekteverzekering een mechanisme voor huishoudens met lage inkomens: het statuut van de verhoogde tegemoetkoming. Hierdoor zijn de terugbetalingen hoger, waardoor het remgeld van de patiënt vermindert. Voorbeeld: voor een consultatie bij de huisarts betaal je 4 of 6 euro remgeld, afhankelijk of de huisarts over je Globaal Medisch Dossier beschikt of niet. Voor VT-rechthebbenden is het remgeld 1 of 1,5 euro.

De afgelopen jaren zijn er verschillende inspanningen geleverd om het statuut op de verhoogde tegemoetkoming efficiënter toe te kennen. Zo is er de invoering van het automatisch recht voor bepaalde sociale categorieën en de zogenaamde proactieve flux, waarbij alle ziekenfondsen in België sinds 2015 potentiële rechthebbenden op verhoogde tegemoetkoming proactief contacteren op basis van fiscale gegevens. Bijkomend is de regelgeving sinds 2008 ook zo aangepast dat het statuut voor iedereen onder een bepaalde inkomensgrens toegankelijk is. Al deze aanpassingen en inspanningen samen kunnen de stijging van het aantal mensen met de verhoogde tegemoetkoming verklaren.

Toch loopt een groot deel van degenen die voor het VT-statuut in aanmerking komen de voordelen van het statuut mis omdat het niet is toegekend (non-take-up). Naar schatting 45 procent van de 18- tot 64-jarigen die mogelijk recht hebben op de verhoogde tegemoetkoming, neemt dit recht niet op (Universiteit Antwerpen: Goedemé, et al., 2022a & 2022b). Daarmee vormt de non-take-up de grootste uitdaging rond het VT-statuut, aangezien er velen zijn die na contact over het statuut niet reageren.

‘Als gezondheidsfonds strijden we er dagelijks voor om de toegang tot zorg voor iedereen te garanderen,’ zegt CM-voorzitter Luc Van Gorp.

‘Het percentage mensen dat hun sociale rechten niet opneemt, is alarmerend. Nochtans zou het VT-statuut de toegang tot gezondheidszorg voor hen veilig kunnen stellen, aangezien het de betaalbaarheid ervan verzekert.’

Om te vermijden dat mensen het recht op de verhoogde tegemoetkoming niet opnemen, wil CM een aanpassing in de wetgeving om ervoor te zorgen dat mutualiteiten het VT-recht ‘ambtshalve’ kunnen toekennen aan een enkele kwetsbare profielen op basis van recente inkomensinformatie. ‘We willen vooral dat het VT-recht sneller wordt geactiveerd bij alleenstaanden en eenoudergezinnen in geval van arbeidsongeschiktheid, werkloosheid van meer dan drie maanden, invaliditeit of pensioen,’ zegt Luc Van Gorp. ‘CM doet zelf al jarenlang inspanningen door contact op te nemen met leden van wie we op basis van administratieve informatie denken dat ze mogelijks recht hebben op de verhoogde tegemoetkoming.’

Vanwege de strenge toekenningsvoorwaarden is het VT-statuut binair en wordt er enkel een onderscheid gemaakt tussen mensen met of zonder de verhoogde tegemoetkoming: ofwel heb je recht op het statuut, ofwel niet. Mensen wiens inkomen net boven het inkomensplafond ligt, hebben geen recht op het voordeel terwijl dit niet wil zeggen dat zij geen financiële moeilijkheden ondervinden bij hoge gezondheidskosten.

Steeds meer jonge VT-gerechtigden onder de CM-leden

De nieuwe CM-studie toont daarnaast ook aan dat steeds meer jonge leden recht hebben op de verhoogde tegemoetkoming. In 2022 was 18,1 procent van de VT-leden bij CM-MC jonger dan 18 jaar, in vergelijking met 11,6 procent in 2008. De situatie in de grote steden is daarbij ook uitdagend. Zo heeft 37 procent van de jongeren onder de 18 jaar in Brussel recht op VT, 35 procent in Charleroi en 40 procent in Antwerpen. ‘Het is een nieuw en verontrustend fenomeen dat VT-rechthebbenden steeds jonger worden, vooral in de grote steden. Hieruit kunnen we afleiden dat meer jongeren in de grote steden opgroeien in huishoudens met een laag inkomensniveau. Voor deze jonge generatie is het belangrijk dat we alle nodige inspanningen doen om ervoor te zorgen dat de gezondheidszorg voor hen even toegankelijk is als voor mensen die opgroeien in een huishouden met een hoog inkomensniveau.’ ‘De gaten in het systeem moeten dicht,’ zegt Luc Van Gorp. ‘We streven ernaar dat iedereen die recht heeft op de verhoogde tegemoetkoming, dit ook krijgt toegekend zodat de non-take-up groep verkleint, anders schiet het beleid z’n doel voorbij.’

Uit de evaluatie blijkt ook dat vooral eenoudergezinnen, invaliden, vrouwen, gepensioneerden en werklozen meer kans hebben op het VT-statuut dan mensen in andere sociale categorieën. ‘Ondanks de toename van onze welvaart (stijging BBP van 84 procent tegenover 2006), neemt het aantal mensen met het recht op de verhoogde tegemoetkoming niet af. Deze vaststelling mogen we niet aan onszelf voorbij laten gaan,’ zegt Luc Van Gorp. 

Hoe wordt de verhoogde tegemoetkoming toegekend?

Het recht op de verhoogde tegemoetkoming wordt verleend op basis van een sociaal recht of na een inkomensonderzoek. 

Als het gezinsinkomen van de aanvrager onder een bepaald plafond ligt (bepaald op basis van een referentieperiode), wordt het recht op de verhoogde tegemoetkoming toegekend aan alle leden van hetzelfde huishouden. Voor een aanvraag vanaf 1 januari 2023 wordt er gekeken naar het jaarlijks inkomen van 2022, waarbij het inkomensplafond is vastgelegd op 23.304 ​ euro (vermeerderd met 4.315 euro per extra persoon in het huishouden).

Voor meer details: www.cm.be/vt.

Andere voordelen

Het VT-statuut geeft ook toegang tot het sociaal energietarief (tot 30/06), het sociaal telefoontarief, tariefverlagingen bij het openbaar vervoer, etc.