Caruna: CM Gezondheidsfonds organiseert burger-zorgtop in november
Voorzitter Luc Van Gorp: ‘De kernvraag? Meer mensen of meer geld gaan het zorginfarct niet voorkomen. Maar hoe gaan we dan wél voor iedereen blijven zorgen?’
Brussel, 24 maart 2025 – Akkoord of niet akkoord? ‘Mensen die in armoede leven, moeten voorrang krijgen in de zorg’, ‘Als je tijd maakt om voor een naaste te zorgen, moet dat altijd meetellen voor je pensioen’, en ‘Hoe (on)gezond iemands keuzes zijn, mag geen verschil maken voor de toegang tot zorg’. Met een online peiling van enkele disruptieve stellingen trekt CM Gezondheidsfonds het maatschappelijk debat in aanloop naar een groots opgezette zorgtop in november op gang. Caruna, zoals de burgertop zal heten, wil met burgers nadenken over de plaats van zorg in de samenleving van de toekomst.
‘‘Het huidige zorgsysteem is zowel economisch als humaan onhoudbaar,’ zei zorgactivist Teun Toebes recent nog. Ik ben het daar jammer genoeg volmondig mee eens,’ zegt CM-voorzitter Luc Van Gorp.
De uitdagingen zijn reëel, bijvoorbeeld wat betreft de toegang tot zorg voor mensen in armoede. Uit recent CM-onderzoek blijkt dat leden met een verhoogde tegemoetkoming (een indicator voor financiële moeilijkheden) vaker beroep doen op een specialist, vaker op spoed belanden en 2,4 keer meer kans lopen om te overlijden. Vrouwen met een verhoogde tegemoetkoming verlaten ook sneller het ziekenhuis na hun bevalling en hebben minder vertrouwen in het medisch personeel. Ook de druk op het zorgpersoneel is alarmerend. Eveneens uit CM-onderzoek blijkt dat het aantal gekwalificeerde verpleegkundigen sinds 2013 met 35 procent is gedaald. Het aantal burn-outs onder zorgkundigen neemt bovendien toe, evenals het aantal interimkrachten, die de stabiliteit van het zorgsysteem hypothekeren.
“Zorg is de basis van een democratie. Maar net vandaag blijkt dat ons vermogen om te zorgen is aangetast. Dat komt omdat we zorg hebben verengd tot gezondheidszorg: de puur professionele zorg die draait om de beste inzet van de beperkte middelen. Het moet omgekeerd. De brede zorg moet terug de basis worden waarop we een samenleving bouwen, en waarop ook de gezondheidszorg bouwt. Zorg zit ook in het onderwijs, in hoe je mobiliteit organiseert en zelfs in de horeca vind je zorg. Iemand om een vriendelijke manier een kop koffie voorzetten: ook dat is zorg.”
Het opzet
De zorgtop ambieert 1000 à 1.500 burgers, experten, academici, professionals en decision makers samen te brengen. In aanloop naar en op 22 november 2025 zullen zij nadenken over hoe de zorg er in 2035, over tien jaar dus, moet uitzien. De kernvraag is de plaats van zorg in de samenleving. De top draagt de naam Caruna, wat Sanskriet is voor mededogen, empathie en verlichting van lijden.
Caruna benadert zorg als iets van ons allemaal, en niet enkel van de zorgprofessionals. Vandaar ook de zoektocht naar een zo divers mogelijke groep deelnemers.
Van Gorp: ‘We geven of ontvangen allemaal wel op één of andere manier zorg. We willen het ook over dié zorg hebben. We kijken met de zorgtop verder dan de heersende paradigma's, die kort kunnen samengevat worden als 'er zijn meer mensen nodig' of 'er zijn meer middelen nodig' voor de zorg. Geen van beide zal een finale oplossing bieden voor de zorgcrisis waar we op af stevenen.’
CM Gezondheidsfonds is de facilitator van de zorgtop, maar het resultaat van de top moet een breed door burgers gedragen visie worden met concrete voorstellen.
De thematiek in detail
De drie grote thema's in de debatten:
- Welke solidariteit willen we? Hoe zorgen we ervoor dat ook in de toekomst iedereen nog de zorg krijgt die hij of zij nodig heeft?
- Het belang van levenskwaliteit. Hoe kunnen we van het garanderen van levenskwaliteit opnieuw de kernprioriteit van zorg maken?
- Grenzen aan zorg. Tot waar moeten we gaan in het bieden van zorg, en hoe doen we dat op een duurzame manier?
Het proces
CM Gezondheidsfonds werkt samen met een waaier aan stakeholders het hele jaar naar de zorgtop toe. Het participatieve proces dat leidt naar de zorgtop start op 24 maart. Die dag komen een eerste reeks scherpe stellingen online, waarmee gepeild wordt naar hoe Belgische burgers naar zorg kijken.
Een greep uit die stellingen:
- Als je tijd maakt om voor een naaste te zorgen, moet dat altijd meetellen voor je pensioen.
- Het heeft geen zin om met behandelingen levensjaren toe te voegen als die naar het aanvoelen van de patiënt niet kwaliteits- en betekenisvol zijn.
- Hoe gezond of ongezond iemands keuzes zijn, mag geen verschil maken voor de toegang tot zorg die hij of zij krijgt.
- Mensen die in armoede leven, moeten voorrang krijgen in de zorg.
- De toenemende aandacht voor zelfzorg is een gevaar voor de solidariteit.
- ...
De reacties op deze stellingen resulteren in een tussenrapport.
Naast deze online discussie, organiseren CM Gezondheidsfonds en haar partners ook een 'ronde van België', met dialoogavonden rond de thema's. Er is een discussieformat uitgewerkt voor zowel heel kleine groepen als grotere organisaties. Ook deze resultaten komen in een tussenrapport terecht. Het is de bedoeling zoveel mogelijk Belgen aan het denken te zetten over zorg.
Tot slot gaat het Caruna-team in diepte-interviews ook met een 25-tal experts in gesprek. Ook die gesprekken resulteren in een rapport.
De zorgtop wordt begeleid door een klankbordgroep met leden van diverse pluimage, zoals oud-UA-rector Herman van Goethem, theatermaakster Elena Peeters, spoedarts Sam Proesmans, Bruno Vanobbergen, Agoria-CEO Bart Steukers, schrijver en theatermaker Dominique Willaert, Khalid El Hatri (Young Fenix), advocate Marleen Denef etc.
Op 22 november wordt de puzzel van de komende maanden gelegd tijdens de zorgtop zelf. Daar komen de 1.500 aanwezigen tot een aantal resoluties, die naar een plenaire stemming gaan. Het finale doel is tot een 'veranderagenda' te komen om op het maatschappelijk debat rond de zorg van de toekomst te wegen.
Participeren aan de zorgtop en je mening geven over de stellingen kan hier: https://caruna.be/
Clara Vanmuysen
[L(1]Caruna?