Minstens 1 langdurig zieke op 10 voelt zich gediscrimineerd bij terugkeer naar het werk 

Brussel, 1 juli 2025 - Minstens tien procent van de werknemers die na een periode van arbeidsongeschiktheid terugkeert naar het werk, ervaart discriminatie. Dat blijkt uit een nieuwe studie van CM Gezondheidsfonds. ‘We voeren als samenleving de druk op langdurig zieken om terug aan het werk te gaan op. Dan is het ook onze verantwoordelijkheid om te maken dat ze zich goed voelen wanneer ze opnieuw aan de slag gaan’, zegt CM-voorzitter Luc Van Gorp. 

Bij wie na een periode van arbeidsongeschiktheid terugkeert naar het werk, loopt dat niet altijd van een leien dakje. De studiedienst van CM onderzocht of en op welke manier CM-leden bij hun werkhervatting te maken krijgen met discriminatie wegens hun arbeidsongeschiktheid, een onderwerp dat tot nu toe onderbelicht bleef in het terug-naar-werkdebat. De studie ondervroeg een groep van 506 respondenten via twee vragenlijsten, gespreid over acht maanden. ​ 

Minstens één op tien van de ondervraagden geeft aan soms, vaak of altijd slachtoffer te zijn geweest van discriminatie door hun arbeidsongeschiktheid. Bij negen procent werden problemen of mislukkingen aan hun arbeidsongeschiktheid geweten. Eén op vier (26 procent) zegt minder kansen te hebben gekregen om hun ideeën te uiten, terwijl één op vijf (21 procent) het gevoel heeft dat hun bijdragen niet naar waarde werden geschat. De mate van discriminatie is hoger bij respondenten die intellectueel werk verrichten dan bij wie handenarbeid doet. Wie zich na een periode van arbeidsongeschiktheid gediscrimineerd voelt, percipieert zijn of haar professionele toekomst ook negatiever, wat de kans op herval in arbeidsongeschiktheid zou kunnen verhogen. 

‘We weten uit eerder onderzoek dat het werk vaak mee verantwoordelijk is voor iemands arbeidsongeschiktheid’, zegt Luc Van Gorp. ‘Met dat in het achterhoofd, is het schrijnend om te horen dat sommigen bij hun werkhervatting het gevoel krijgen dat hun inbreng niet meer telt. We moeten als samenleving eens grondig nadenken over hoe we omgaan met mensen die zijn uitgevallen op het werk, zeker in een klimaat waarbij langdurig zieken onder een vergrootglas liggen. Alle betrokken actoren, ook werkgevers en collega’s, moeten inspanningen doen om tot een duurzame re-integratie te komen.’ 

Dubbele discriminatie 

Uit de studie blijkt ook dat mensen van niet-Belgische afkomst negatievere gevolgen ondervinden van discriminatie wegens arbeidsongeschiktheid: als ze zich gediscrimineerd voelen wanneer ze het werk hervatten, schatten ze hun professionele toekomst negatiever in, wat hun risico op een terugval in arbeidsongeschiktheid kan verhogen. ‘Het is belangrijk dat leidinggevenden en zorgverleners zich bewust zijn van het bestaan van dubbele discriminatie wanneer ze in gesprek gaan met een werknemer van niet-Belgische afkomst die het werk hervat. Een gepast antidiscriminatiebeleid binnen bedrijven, in combinatie het terugkeerbeleid, zou hierbij kunnen helpen.’ 

Aanbevelingen 

CM Gezondheidsfonds doet een aantal aanbevelingen om discriminatie na arbeidsongeschiktheid tegen te gaan. ‘Alles begint bij de negatieve stereotypen over langdurig zieken. Zowel in de politiek als in de media en in bedrijven circuleren negatieve opvattingen over mensen in arbeidsongeschiktheid die niet bijdragen aan re-integratie op de werkvloer. Die stereotypen moeten eruit. Kennisontwikkeling en opleidingen binnen bedrijven en organisaties kunnen hierin een eerste stap zijn’, zegt Luc Van Gorp. ​ 

Daarnaast is het ook belangrijk om in te zetten op een re-integratiebeleid dat zorgt voor een duurzame terugkeer naar het werk. De betrokkenheid van leidinggevenden en collega’s is daarbij niet onbelangrijk. ‘Heldere en duidelijke communicatie helpt alle betrokken partijen vooruit bij een duurzame re-integratie op de werkvloer. Het moet worden beschouwd als een onderdeel van collectieve preventie-initiatieven. Het is belangrijk dat werkgevers hier ook aandacht voor hebben en breder kijken dan strikt werkgerelateerde aanpassingen, zoals uurroosters en takenpakket, maar ook kijken naar psychosociale aanpassingen zoals werkdruk en relaties binnen het team. Elk bedrijf zou hiervoor een re-integratiebeleid moeten hebben.’ Zo’n re-integratiebeleid is sinds oktober 2022 verplicht, maar uit een bevraging van Mensura in 2024 bleek dat 93 procent van de bedrijven dit nog steeds niet heeft geïmplementeerd. ‘Dat is ondermaats, want zo leggen we telkens de verantwoordelijkheid bij de persoon in arbeidsongeschiktheid. Het blijkt gemakkelijker om je negatief uit te laten over langdurig zieken dan om effectief werk te maken van een duurzame en breed gedragen re-integratie. Dat moet anders.’ ​