Nieuwe CM-studie: vooral financieel kwetsbare vrouwen hebben minder toegang tot zorg wanneer ze een kind krijgen

Er is nog een lange weg te gaan om zorg rondom een bevalling meer toegankelijk te maken. Dat blijkt uit een nieuwe studie van CM Gezondheidsfonds. Het gebrek aan informatie over het bestaande zorgaanbod, onvoldoende tijd, de vaak hoge kostprijs van prenatale zorg en het verblijf in het ziekenhuis zijn de grootste obstakels. 'Financieel kwetsbare vrouwen worden het hardst getroffen. Nochtans hebben ook zij nood aan degelijke pre- en postnatale zorg zoals kinesitherapie’, zegt CM-voorzitter Luc Van Gorp.

De CM-studiedienst onderzocht het zorggebruik bij bevallen moeders uit 2022 en 2023 aan de hand van een enquête bij 3.000 CM-mama's en data over het zorggebruik van alle bij CM aangesloten moeders in dezelfde periode. De studie bouwt voort op een eerdere studie uit 2021 waaruit bleek dat mama’s met de Verhoogde Tegemoetkoming (VT) vaker vroegtijdig de kraamafdeling verlaten en minder gebruik maken van pre- en postnatale zorg. Door moeders zelf het woord te geven, kan de studie hun ervaring rond toegankelijkheid van gezondheidszorg rond de bevalling beter in kaart brengen en begrijpen.

Uit de studie blijkt dat er een groot verschil is in gebruik van pre- en postnatale zorg tussen moeders met en zonder de Verhoogde Tegemoetkoming. 76 procent van de mama’s met VT hadden voor hun bevalling contact met een vroedvrouw, tegenover 88 procent van de mama’s zonder VT. Ook in contacten met kinesitherapeuten en huisartsen zijn er vergelijkbare verschillen.

Een mogelijke verklaring is het gebrek aan informatie over de beschikbare zorg. Veel moeders met het VT-statuut weten niet dat ze ook bij hun huisarts of vroedvrouw terechtkunnen voor prenatale opvolging en zijn minder op de hoogte van de mogelijkheid om zich pre- en postnataal te laten opvolgen door een kinesist.

‘Uit de enquête leren we ook dat mama’s tijdens de zwangerschap en na de bevalling vaak vele bordjes in de lucht moeten houden, zoals de zorg voor andere kinderen en het huishouden. Dat is zo voor alle moeders uit ons onderzoek. Ze hebben te weinig tijd om voor zichzelf te zorgen. Dat legt extra druk op hun schouders, wat onaanvaardbaar is’, zegt Luc Van Gorp.

CM pleit voor eenpersoonskamer voor elke pas bevallen moeder

Moeders met de Verhoogde Tegemoetkoming kiezen vaker voor een verblijf op een tweepersoonskamer, aangezien ze vaker geen hospitalisatieverzekering hebben die bijkomende kosten dekt, zoals kamer- en ereloonsupplementen. Op zo’n tweepersoonskamer vinden ze ook minder rust, waardoor ze het ziekenhuis ook vroeger verlaten.

Moeders met VT geven daarbij ook vaker aan dat ze zich oncomfortabel voelen tijdens hun ziekenhuisverblijf en weinig rust ervaren. Op een tweepersoonskamer delen ze de ruimte met andere moeders, hun baby’s en bezoekers. Er passeren bij pas bevallen vrouwen sowieso al veel zorgverleners los van hun kamerkeuze. 'Daar moet aan gewerkt worden’, zegt Luc Van Gorp.

‘Elke pas bevallen vrouw zou in een eenpersoonskamer moeten kunnen verblijven, zonder meerkost. Zo krijgt elke moeder de kans om in de beste omstandigheden, in alle rust en met de juiste ondersteuning, deze nieuwe levensfase aan te vangen.’

Financiële toegankelijkheid kan beter

Slechts de helft van de vrouwen vindt prenatale zorg betaalbaar. Vroedvrouwen en huisartsen worden door 80 tot 90 procent van de respondenten als ‘betaalbaar’ beschouwd.

De optelsom van het remgeld dat aanstaande moeders moeten betalen in hun zorgtraject en de bijkomende loonsupplementen, kan hoog oplopen. ‘Vele gynaecologen, kinesitherapeuten en vroedvrouwen werken vandaag niet aan conventietarief. Als dit niet verandert, stevenen we af op een situatie waarin bevallen voor bepaalde moeders onbetaalbaar wordt. Dat is onaanvaardbaar’, zegt Luc Van Gorp.

Van Gorp: ‘We zijn ervan overtuigd dat de conventie de beste manier is om de financiële toegankelijkheid van zorg te garanderen. Enkel zo kunnen we ervoor zorgen dat iedereen gelijke toegang heeft tot dezelfde zorg.’ CM Gezondheidsfonds wil daarnaast dat aanstaande moeders beter geïnformeerd worden over de beschikbare pre- en postnatale zorg.

Tegelijkertijd moet het proces rond de aanvraag van zwangerschapsverlof vereenvoudigd worden zodat ouders ook simpelweg meer tijd kunnen doorbrengen met hun kleine kinderen, vindt CM. Bijkomend pleit CM voor het geleidelijk optrekken van het moeder- en vaderschapsverlof bij de geboorte tot één jaar, te verdelen onder beide partners. Bij de terugkeer naar het werk is het volgens CM tot slot noodzakelijk om een flexibele dagindeling te garanderen aan mama’s, zodat ze postnatale kinesitherapie kunnen volgen en ook kunnen profiteren van betaalbare en beschikbare kinderopvang.

¹Bruyneel, L., Kestens, W., De Wolf, F., Di Zinno, T., Dolphens, M., & Landmeters, B. (2023). IMA Ziekenhuisbarometer: Inventaris van aan patiënten gefactureerde bedragen voor verblijven in algemene acute ziekenhuizen: gegevens 2021. Brussel: Intermutualistisch Agentschap.

De volledige studie vindt u hier.