OPINIE: De politiek zet het overlegmodel in de zorg buiten spel

Hervorming van de gezondheidszorg is nodig. De zorgnood stijgt onder andere door de vergrijzing en de opmars van chronische ziekten. Met onze huidige manier van werken stoten we steeds meer op de limieten van het budget. Dat vraagt dat we heel kritisch naar de zorguitgaven kijken. Daarom baart het me zorgen dat de politiek het gezamenlijke beheer van de socialezekerheidsmiddelen steeds meer probeert te ondergraven.

Onze belangrijkste bezorgdheid in de hervormingen is en blijft de financiële toegankelijkheid van zorg voor de patiënt. Zorg is voor te veel Belgen nog altijd niet betaalbaar of bereikbaar. Dat blijkt telkens opnieuw uit onze studies.

Oplopende kostprijs

We zien dat bepaalde groepen in de samenleving verstoken blijven van de zorg die ze nodig hebben omdat ze vrezen die zorg niet te kunnen betalen. Zo deden we recent studies rond het zorggebruik van ouderen. Daaruit bleek onder andere dat ouderen met een verhoogde tegemoetkoming minder vaak een beroep doen op tandzorg dan ouderen zonder dit statuut vanwege het prijskaartje. De conventioneringsgraad bij tandartsen is immers laag, wat de kostprijs doet oplopen.

In een heel andere levensfase, wanneer er kinderen op de wereld gezet worden, zien we ook dat het inkomen bepalend is voor hoe goed (toekomstige) moeders ondersteund worden. Onze studie van begin dit jaar toont dat financieel kwetsbare moeders het ziekenhuis sneller verlaten na de bevalling en minder gebruikmaken van pré- en postnatale zorgen van bijvoorbeeld een huisarts of kinesist.

Remgeld

Minister Vandenbroucke hervormt mede vanuit deze gedeelde bezorgdheid voor de financieel kwetsbaren. Daarvan getuigen zijn voorstellen om ereloonsupplementen te plafonneren en het conventiemodel te hervormen zodat meer zorgverleners zich aan de tariefafspraken houden. Beide maatregelen zorgen voor financiële transparantie voor de patiënt, die weet wat hij zal moeten betalen. Want als dat niet het geval is, dan blijven mensen weg van zorg.

Wij zijn daarom ook geen voorstander van de verhoging van het remgeld. Voor een chronisch zieke is elke extra euro uitgave er één te veel, ondanks het bestaan van systemen zoals de maximumfactuur. Maar ook uit principiële overwegingen verzetten we ons tegen de verhoging van het remgeld als hapklare oplossing om de nodige besparingen te realiseren.

Luc Van Gorp: 'De 40 miljard euro die we uitgeven aan gezondheidszorg wordt niet altijd efficiënt besteed'

Vandaag geven we 40 miljard euro uit aan gezondheidszorg. Dat geld wordt niet altijd even efficiënt besteed. Er is overconsumptie. Preventie is nog steeds geen prioriteit, terwijl voorkomen nog altijd minder kost dan genezen. We moeten de hele zorgsector eerst onder de loep van de ‘doelmatige zorg’ nemen. Ook voor het opmaken van het gezondheidszorgbudget voor het komende jaar moeten we van daaruit vertrekken.

We zijn dan ook blij met de installatie van de Commissie van Gezondheidszorgdoelstellingen, die gezondheidszorgfinanciering niet meer bekijkt per zogenaamde ‘silo’ – ‘Welke zorgberoepsgroep maakt welke aanspraken?’ – maar per mensenleven: ‘Wat heeft een mens nodig om gezond te zijn?’ De commissie wil garanderen dat elke euro aan zorguitgaven in de toekomst daar terechtkomt waar hij het meeste gezondheid en levenskwaliteit oplevert. Een idee dat ook de minister genegen is.

Ondergraven

De sociale zekerheid ontstond na de Tweede Wereldoorlog, toen werkgevers en werknemers besloten een ‘pot’ samen te leggen om in te zetten als iemand in zwaar weer terechtkwam. Dat is geld van ons allemaal, dus we mogen ook samen beslissen waar we dat aan besteden. Wij passen dan ook voor besparingen in de sociale zekerheid om defensie te financieren.

Want hoe je de boel ook organiseert: om zorg te verlenen heb je zorgverstrekkers nodig. De huidige manier van onderhandelen over de hervormingen knaagt aan de gedragenheid van hervormingen door zorgverleners en zet het overlegmodel buiten spel. Ik merk dat het primaat van de politiek steeds meer oprukt, en dat de politiek zo dit paritaire of gezamenlijke beheer van de socialezekerheidsmiddelen probeert te ondergraven.

Die tendens zie ik ook in de overlegorganen binnen het RIZIV waar het gezondheidszorgbeleid vorm krijgt. Dat zijn de Algemene Raad, waarin de beleidslijnen rond gezondheidzorg worden uitgezet, en het Verzekeringscomité, waar in detail over zaken als de nomenclatuur en de conventionering wordt gediscussieerd.

'Het primaat van de politiek ondergraaft steeds meer het gezamenlijke beheer van socialezekerheidsmiddelen'

In de Algemene Raad zetelen de vertegenwoordigers van werkgevers, werknemers, de regering en de mutualiteiten. In het Verzekeringscomité zetelen degenen die zorg verlenen – de zorgverstrekkers – en degenen die zorg ontvangen, vertegenwoordigd via de mutualiteiten. Hervormingen moeten op die plekken gebeuren.

Gaat dat altijd zo snel als we zelf zouden willen? Neen, maar het is wel de garantie voor een breed draagvlak en een sterke betrokkenheid bij de noodzakelijke hervormingen. Ik maak me zorgen over het gebrek aan echt overleg bij de uitwerking van de hervorming. De grondig gewijzigde begrotingsprocedure verzwakt de rol van het Verzekeringscomité.

Het zeer hoge tempo van de hervormingen en het geringe belang dat gehecht wordt aan bijdragen uit de praktijk, schuift de opinie van degenen die in de frontlinie staan naar de achtergrond. Dat brengt de kwaliteit van de beslissingen en de gedragenheid van de hervormingen in het gedrang. De urgentie aan hervormingen is te hoog om dat risico te nemen.

Deze opinie verscheen eerder op doorbraak.be.